jueves, 31 de marzo de 2011

GUERRA DE LAS GALIAS VII, 4

Hac coacta in agris manu egentium ac perditorum, Vercingetorix multos ex civitate ad suam sententiam perducit; hortatur ut communis libertatis casua arma capiant et adversarios suos, a quibus paulo ante erat eiectus, expellit ex civitate. Rex ab suis appellatur.

DE OFFICIIS III, 21

Detraehre aliquid alteri et incommodo aliorum augere suum commodum magis est contra naturam quam mors, quam paupertas, quam dolor. Si enim unusquisque propter suum emolumentum spoliet aut violet alterum, necessarium est ut societas humani generis dirupta sit.

FÁBULAS I, 13

"Si vocem haberes, nulla prior avis esset".
At ille stultus, dum vocem vult ostendere,
ore emisit caseum, quem celeriter
dolosa vulpes avidis rapuit dentibus.
Tum demum ingemuit corvi deceptus stupor.

BREVIARIUM VI, 18

M. Licinius Crassus, collega Cn. Pompei Magni in consulatu secundo, contra Parthos missus est; et, cum circa Carras contra auspicia dimicavisset, interfectus est cum filio, clarissimo et praestantissimo iuvene. Reliquiae exercitus per C. Cassium quaestorem servatae sunt, qui perditas res restituit.

METAMORFOSIS IV, 115-119

Velamina Thisbes
tollit et ad pactae secum fert arboris umbram,
utque dedit notae lacrimas, dedit oscula vesti,
"accipe nunc" inquit "nostri quoque sanguinis haustus!".
Quoque erat accinctus, demisit in ilia ferrum.

BREVIARIUM IV, 8

Pompeius deinde consul, a Numantinis superatus, pacem ignobilem fecit. Post eum Mancinus consul iterum cum Numantinis pacem fecit inflamem, quam populus et senatus iussit infringi atque ipsum Mancinum hostibus tradi, ut in illo iniuriam soluti foederis vindecarent.

GUERRA DE LAS GALIAS V, 38

Pauci ex proelio elapsi incertis itineribus per silvas ad T. Labienum legatum in hiberna perveniunt atque eum de rebus gestis certiorem faciunt. Hac victoria sublatus Ambiorix statim cum equitatu in Aduatucos, qui erant eius regno finitimi, proficiscitur; neque noctem neque diem intermittit peditatumque sese subsequi iubet.

GUERRA DE LAS GALIAS V, 37

Ibi L. Cotta pugnans interficitur cum maxima parte militum. Reliqui se in castra recipiunt unde erant egressi. Ex quibus L. Petrosidius aquilifer, cum magna multitudine hostium premeretur, aquilam intra vallum proiecit; ipse pro castris fortissime pugnans occiditur. Illi aegre ad noctem oppugnationem sustinent.

AULULARIA, 21-26

Is ex se hunc reliquit, qui me nunc habitat, filium,
pariter moratum ut pater avusque huius fuit.
Huic filia una est; ea mihi cottidie
aut ture aut vino aut aliqui supplicat;
dat mihi coronas. Eius honoris gratia
feci thesaurum ut hic reperiret Euclio.

CONTRA VERRES II, 5, 117-118

Includuntur in carcerem condemnati. Supplicium constituitur in illos, sumitur de miseris parentibus: prohibentur adire ad filios, prohibentur liberis suis cibum vestitumque ferre. Patres hi, quos videtis, iaciebant in limine matresque miserae pernoctabant ad ostium carceris.

FÁBULAS IV, 10

Peras imposuit Iuppiter nobis duas:
propriis repletam vitiis post tergum dedit,
alienis ante pectus suspendit gravem.
Hac re videre nostra mala non possumus;
alii simul delinquunt, censores sumus.

BREVIARIUM I, 3

Postea Numa Pompilius rex creatus est, qui bellum quidem nullum gessit, sed non minus civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis moresque constituit, qui consuetudine proeliorum iam latrones ac semibarbari putabantur, et annum descripsit in decem menses.

FÁBULAS I, 16

Ovem rogabat cervus modium tritici,
lupo sponsore. At illa, praemetuens dolum,
"Rapere atque abire semper assuevit lupus,
tu de conspectu fugere veloci impetu.
Ubi vos requiram, cum dies advenerit?"

GUERRA CIVIL I, 58, 1-2

Ipsi Massilienses, et celeritate navium et scientia gubernatorum confisi, nostros eludebant impetusque eorum excipiebant et circumvenire nostros aut pluribus navibus adoriri singulas aut remos detergere contendebant; cum propius erat necessario ventum, ab scientia gubernatorum atque artificiis ad virtutem montanorum confugiebant.

ENEIDA II, 234-239

Dividimus muros et moenia pandimus urbis.
Accingunt omnes operi pedibusque rotarum
subiciunt lapsus, et stuppea vincula collo
intendunt; scandit fatalis machina muros
feta armis. Pueri circum innuptaeque puellae
sacra canunt funemque manu contingere gaudent.

GUERRA CIVIL II, 1, 1-2

C. Trebonius legatus, qui ad oppugnationem Massiliae relictus erat, duabus ex partibus aggerem, vineas turresque ad oppidum agere instituit. Una erat proxima portui navalibusque, altera ad portam qua est aditus ex Gallia atque Hispania.

ANALES, XIV, 17

Sub idem tempus atrox caedes orta est inter Nucerinos Pompeianosque gladiatorio spectaculo quod Livineius Regulus edebat. Primum saxa, deinde ferrum sumpserunt. Fuit validior Pompeianorum plebs, apud quos spectaculum edebatur. Ergo deportati sunt in urbem multi Nucerini trunco per vulnera corpore, ac plerique liberorum aut parentum mortes deflebant.

CATILINARIAS II, 3, 6

Omnia superioris noctis consilia ad me perlata esse sentiunt; patefeci in senatu hesterno die. Catilina ipse pertimuit. Hi quid exspectant? Illi vehementer errant, si illam meam pristinam lenitatem perpetuam sperant futuram.

GUERRA DE LAS GALIAS V, 40, 1-4

Hac oratione ab Diviciaco habita, omnes qui aderant magno fletu auxilium a Caesare petere coeperunt. Animadvertit Caesar unos ex omnibus Sequanos nihil earum rerum facere, quas ceteri facerent, sed tristes capite demisso terram intueri.

ENEIDA II, 165-168

Speluncam Dido dux et Troianus eandem
deveniunt, prima et Tellus et pronuba Iuno
dant signum; fulsere ignes et conscius aether
conubiis, summoque ulularunt vertice Nymphae.

GUERRA DE LAS GALIAS VI, 33

Partito exercitu, T. Labienum cum legionibus tribus in eas partes quae Menapios attingunt proficisci iubet; C. Trebonium cum pari legionum numero ad eam regionem quae ad Atuatucos adiacet mittit; ipse cum reliquis tribus ad flumen Scaldem, quod influit in Mosam, ire constituit.

PRO ARCHIAS, 8

Sit igitur, iudices, sanctum apud vos, humanissimos homines, hoc poetae nomen, quod nulla umquam barbaria violavit. Saxa et solitudines voci respondent, bestiae saepe immanes cantu flectuntur atque consistunt: nos, instituti rebus optimis, non poetarum voce moveamur?

CONJURACIÓN DE CATILINA, 24

Ea tempestate plurimos cuiusque generis homines adscivisse sibi dicitu, mulieres etiam aliquot, quae primo ingentes sumptus stupro corporis toleraverant, post ubi aetas tantummodo quaestui modum fecerat, aes alienum grande conflaverant. Per eas se Catilina credebat posse servitia urbana sollicitare, urbem incendere, viros earum vel adiungere sibi vel interficere.

NOCHES ÁTICAS, I, 19, 2

In antiquis annalibus, anus hospita atque incognita ad Tarquinium Superbum regem adiit novem libros ferens, qui divina oracula continebant. Tarquinius pretium pro eis percontatus est. Mulier nimium et inmensum pretium poposcit. Rex derisit. Tum illa tres libros ex novem deurit et voluit vendere sex reliquos eodem pretio.

EPISTOLAS 2, 20, 7

Veleius Blaesus, locuples consularis, novissima valetudine conflictabatur cupiebatque mutare testamentum. Regulus, qui sperabat aliquid ex novis tabulis, medicos rogabat ut quoquo modo vitam homini prorogarent. Postquam testamentum signatum est, personam mutat.

AB URBE CONDITA, V, 16, 8-9

Cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant. Iamque Romani, desperata ope humana, fata et deos spectabant, cum legati ab Delphis venerunt, sortem oraculi adferentes congruentem responso captivi vatis: "Romane, aquam Albanam cave lacu contineri; emissam per agros rigabis dissipatamque rivis exstingues".

NOCHES ÁTICAS, V, 6

Militares coronae multae, variae sunt. "Triumphales" coronae sunt aureae, quae imperatoribus ob honorem triumphi mittuntur. Haec antiquitus e lauru erant. Id vulgo dicitur "aurum coronarium". "Obsidionalis" est ea quam ii, qui liberati obsidione sunt, dant ei duci, qui liberavit. "Civica" corona appellatur, quam civis civi dat.

BRUTO, 45, 167

Eiusdem fere temporis fuit eques Romanus C. Titius, qui meo iudicio eo pervenisse videtur quo potuit fere Latinus orator sine Graecis litteris et sine multo usu pervenire. Huius orationes tantum urbanitatis habent, ut paene Attico stilo scriptae esse videantur.

BRUTO, 83

Thucydides enim rerum gestarum pronuntiator sincerus et grandis etiam fuit; hoc forense non tractavit genus. Orationes autem, quas interposuit -multae enim sunt-, eas ego laudare soleo; imitari neque possim, si velim, nec velim fortasse, si possim.

METAMORFOSIS, XIII, 840-845

Certe ego me novi liquidaeque in imagine vidi
nuper aquae, placuitque mihi mea forma videnti.
Aspice, sim quantus! Non est hoc corpore maior
Iuppiter in caelo (nam vos narrare soletis
nescio quem regnare Iovem); coma plurima torvos
prominet in vultus umerosque, ut lucus, obumbrat.

GUERRA CIVIL I, 66, 2-3

Exaudito clamore, iter supprimunt copiasque in castris continent. Postero die Petreius cum paucis equitibus occulte ad exploranda loca proficiscitur. Hoc idem fit ex castris Caesaris: mittitur Lucius Decidius cum paucis, qui loci naturam perspiciat.

GUERRA DE YUGURTA 58

At Iugurtha, munimento castrorum impeditus, cum milites super vallum praecipitarentur, in loca munita se recepit. Metellus, infecto negotio, postquam nox aderat, in castra cum exercitu revertitur.

jueves, 17 de marzo de 2011

CONJURACIÓN DE CATILINA XLV, 1

His rebus ita actis, constituta nocte qua Allobroges proficiscebantur, Cicero, per legatos cuncta edoctus, Lucio Valerio Flacco et Caio Pomptino praetoribus imperat ut in ponte Mulvio per insidias Allobrogum comitatus deprehendant.


Ago, ere, egi, actum 3 tr: hacer, arreglar, conseguir, conducir, llevar, obrar
Allobroges, um m pl: alóbroges (pueblo de la Galia Narbonense)
Caius, i: Gayo (nombre propio)
Cicero, onis: Cicerón (nombre propio)
Comitatus, us m: comitiva, séquito, cortejo
Constituo, ere, stitui, stitutum 3 tr: establecer, elegir, designar
Cunctus, a, um: todo entero, todo junto, todo
Deprehendo, ere, di, sum 3 tr: coger desprevenido, sorprender, capturar, coger, detener
Edoceo, ere, cui, edoctum 2 tr: enseñar, informar, enterar
Et: y
Flaccus, i: Flaco (nombre propio)
Hic, haec, hoc: este, esta, esto
Impero, are, avi, atum 1 tr: mandar, ordenar, disponer, encargar
In: prep ac y abl: a, hacia, en
Insidiae, arum f pl: emboscada, asechanza, trampa
Ita: así, de este modo, de esta manera.
Legatus, i m: legado, embajador
Lucius, i: Lucio (nombre propio)
Mulvius, i: Milvio (nombre del puente situado en el norte de Roma)
Nox, noctis f: noche
Per: prep ac: a través de, por medio de, por
Pomptinus, i: Pontino (nombre propio)
Pons, pontis m: puente
Praetor, oris m: pretor
Proficiscor, eris, cisci, fectus sum dep 3 int: salir, partir, marcharse
Qui, quae, quod: que, cual, quien
Res, rei f: cosa, asunto, hecho, bienes, fortuna, causa
Ut: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que
Valerius, i: Valerio (nombre propio)

METAMORFOSIS I, 125-129

Tertia post illam successit aenea proles,
Saevior ingeniis et ad horrida promptior arma,
Non scelerata tamen. De duro est ultima ferro;
Protinus inrupit venae peioris in aevum
Omne nefas; fugere pudor verumque fidesque.


Ad, prep acus: a, hacia.
Aeneus, a, um: de bronce.
Aevum, i n: época, tiempo, siglo, edad.
Arma, orum n pl: armas, combates, guerra.
De, prep abl: desde, después de, de.
Durus, a, um: duro.
Et: y
Ferrum, i n: hierro.
Fides, ei f: protección, garantía, buena fe, honestidad, lealtad, fidelidad, fe.
Fugio, fugi, 3 int y tr: huir, alejarse de, huir de.
Horridus, a, um: duro, áspero, inculto.
Ille, a, ud: aquel, aquella, aquello.
In, prep acus y abl: a, dentro de, hasta, hacia, en, entre.
Ingenium, ii n: carácter, inteligencia, talento.
Inrumpo o irrumpo, rupi, ruptum 3 int y tr: irrumpir, penetrar.
Nefas, indeclinable n: crimen, sacrílego, impiedad.
Non: no.
Omnis, e: todo.
Peior, peius, comp de malus, a, um: malo.
Post, adv y prep acus: detrás, después, detrás de, después de.
Proles, is f: prole, descendencia, hijos.
Promptus, a, um: manifiesto, presto, dispuesto, inclinado.
Protinus: derechamente, sin interrupción.
Pudor, ris m: pudor, sentido del honor, reputación, moderación.
Saevus, a, um: cruel, rabioso, violento.
Sceleratus, a, um: criminal, funesto.
Succedo, cessi, cessum: ponerse debajo, llegar, suceder.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Tamen: sin embargo, no obstante.
Tertius, a, um: tercero.
Ultimus, a, um: último.
Vena, ae f: vena, filón de un metal, mineral.
Verum, i n: la verdad.

GUERRA DE LAS GALIAS VI, 14

(Druides) hoc volunt persuadere: non interire animas, sed ab aliis post mortem transire ad alios, atque hoc maxime ad virtutem excitari putant, metu mortis neglecto. Multa de sideribus atque eorum motu iuventuti tradunt.


Ab: prp abl: de, desde
Ad: prep ac: a
Alius, a, ud: adj-pron: otro; alius...alius: uno...otro
Anima, ae f: aliento, respiración, vida, alma.
Atque conj: y
De: prep abl: desde, después de, de.
Druides, um: Druidas, antiguos sacerdotes de los galos.
Excito 1, tr: hacer salir, excitar, estimular, construir.
Hic, haec, hoc: pron-adj demostr: este, esta, esto
Intereo, ii, itum, irr int: morir, desaparecer.
Is, ea, id: pron-adj demost: este, ese, aquel, él
Iuventus, utis f: juventud.
Maxime: adv: muchísimo, sobre todo.
Metus, us m: miedo.
Mors, tis f: muerte.
Motus, us m: movimiento
Multus, a, um: mucho, numeroso
Neglego, xi, ctum 3, tr: descuidar, despreciar
Non: no
Persuadeo, asi, asum 2 tr: persuadir, convencer
Post: prep ac: destrás de, después de
Puto 1 tr: poner en claro, valorar, estimar, creer, pensar.
Sed conj: pero
Sidus, eris n: estrella, astro
Trado, didi, ditum 3 tr e int: pasar, pasarse, convertirse, extinguirse
Virtus, utis f: valor, valentía, mérito, talento, virtud.
Volo, volui irr tr e int: querer, desear

GUERRA CIVIL III, 67, 4

Neque Caesarem prima opinio fefellit, nam et pervenit prius quam Pompeius sentire posset et, tametsi erant munitiones castrorum magnae, tamen sinistro cornu, ubi erat ipse, celeriter aggressus Pompeianos, ex vallo eos deturbavit. Et, cum irrumpere nostri conarentur, hic paulisper est pugnatum.



Aggredior, aggressus sum dep 3 tr: acercarse, dirigirse a, atacar.
Caesar, aris m: César (nombre propio).
Castra, orum n pl: campamento.
Celeriter: rápidamente, prontamente.
Conor, dep 1 tr: prepararse, disponerse, emprender, intentar, esforzarse.
Cornu, us n: cuerno, asta, extremo, punta, ala.
Cum: prep abl: con; conj: cuando, puesto que, porque, aunque, mientras que, como.
Deturbo 1 tr: derribar, arrojar, desalojar violentamente, expulsar, echar.
Et: y; et...et: no solo...sin también.
Ex, prep abl: de, desde.
Fallo, fefelli, falsum 3 tr: engañar, pasar inadvertido.
Hic: aquí, en este lugar.
Ipse, a, ud: él mismo, ella misma.
Irrumpo, rupi, ruptum 3 int y tr: irrumpir, penetrar.
Is, ea, id: este, ese, aquel, él.
Magnus, a, um: gran, grande.
Munitio, onis f: fortificación, trinchera, parapeto.
Nam: pues.
Neque: y no.
Noster, tra, trum: nuestro, nuestra.
Opinio, onis f: opinión, creencia, suposición.
Paulisper: durante poco tiempo, un momento.
Pervenio, veni, ventum 4 int: arribar, llegar.
Pompeianus, a, um: pompeyanos (partidarios de Pompeyo).
Pompeius, i m: Pompeyo (nombre propio).
Possum, potui irr int y tr: poder, ser capaz de.
Primus, a, um (superlativo): primer, primera, primero.
Prius quam: antes que.
Pugno 1 int: combatir, luchar.
Sentio, sensi, sensum 4 tr: sentir, darse cuenta de, comprender.
Sinister, tra, trum: izquierdo, del lado izquierdo.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Tamen: con todo, sin embargo, no obstante.
Tametsi, adv y conj: sin embargo, no obstante; aunque, a pesar de que.
Ubi, adv rel: en donde, allí donde; int dir: en dónde; conj: cuando.
Vallum, i n: empalizada, vallado, trinchera.

DE OFFICIIS III, 28, 7

Qui autem dicunt rationem civium habendam esse sed id externis negant ii dirimunt communem humani generis societatem; qua societate sublata, beneficentia, liberalitas, bonitas, iustitia funditus tollitur; et qui has virtutes tollunt ii etiam adversus deos immortales impii existimari debent.


Adversus, adv: en contra, enfrente, al encuentro; prep ac: contra, frente a.
Autem, conj enclítica: pero, en cambio, por otra parte, ahora bien.
Beneficentia, ae f: bondad, benevolencia.
Bonitas, atis f: bondad.
Civis, is m y f: ciudadano.
Communis, e: común.
Debeo, ui, itum 2 tr: deber, estar obligado a.
Deus, i m: dios.
Dico, dixi, dictum 3 tr: decir, pronunciar, declarar, llamar.
Dirimo, emi, emptum 3 tr: separar, dividir, suspender, impedir, terminar.
Et: y.
Etiam: además, todavía, también, aún.
Existimo 1 tr e int: juzgar, considerar, creer, pensar, opinar.
Externi, orum m pl: extranjeros, forasteros.
Externus, a, um: exterior, exterior, de afuera, extranjero, extraño, exótico.
Funditus: hasta el fondo, completamente, de raíz, enteramente.
Genus, eris n: linaje, estirpe, raza, género, especie.
Habeo, ui, itum 2 tr: tener, poseer.
Hic, haec, hoc: este, esta, esto.
Humanus, a, um: humano.
Immortalis, e: inmortal, eterno.
Impius, a, um: impío, malvado, perverso, sin piedad, sacrílego.
Is, ea, id: este, ese, aquel, él.
Iustitia, ae f: justicia.
Liberalitas, atis f: liberalidad, generosidad.
Nego 1; int: decir que no, responder que no; tr: decir que no, negar, rehusar, no conceder.
Qui, quae, quod: que, cual, quien.
Ratio, onis f: cálculo, cuenta, consideración
Sed: pero.
Societas, atis f: asociación, reunión, comunidad, sociedad.
Tollo, sustuli, sublatum 3 tr: levantar, educar, quitar, llevarse, suprimir, matar, aniquilar, anular.
Virtus, utis f: valor, valentía, esfuerzo, virtud.

GUERRA DE YUGURTA I, 85, 49

Etenim nemo ignavia immortalis factus est, neque quisquam parens liberis ut aeterni forent optavit, magis ut boni honestique vitam exigerent. Plura dicerem, Quirites, si timidis virtutem vera adderent, nam strenuis abunde dictum (esse) puto.



Abunde: abundatemente, en abundancia, suficientemente.
Addo, didi, ditum 3 tr: agregar, añadir.
Aeternus, a, um: eterno, inmortal, perpetuo.
Bonus, a, um: buen, bueno, buena.
Dico, dixi, dictum 3 tr: decir, pronunciar, declarar.
Etenim: en efecto, verdaderamente.
Exigo, egi, actum 3 tr: hacer salir, llevar a término, hacer cumplir, exigir, apreciar.
Facio, feci, factum 3 tr: hacer, realizar, obrar, actuar.
Honestus, a, um: honorable, honesto, honrado, virtuoso.
Ignavia, ae f: apatía, pereza, desidia, flojedad, cobardía.
Immortalis, e: inmortal.
Liberi, orum m pl: hijos.
Magis: más, más bien.
Nam: pues.
Nemo, inis: nadie.
Neque: y no.
Opto 1 tr: desear, elegir.
Parens, ntis m y f: padre o madre, abuelo, antepasado, fundador, autor, inventor.
Plus, pluris n (comparativo de multus): más, en mayor cantidad.
Puto 1 tr: poner en claro, valorar, estimar, creer, pensar.
-que: y.
Quirites, um (o ium) m pl: quirites (ciudadanos romanos, en su origen eran sabinos).
Quisquam, quaequam, quidquam: alguien, alguno.
Si: si.
Strenuus, a, um: diligente, activo, valiente, enérgico.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Timidus, a, um: medroso, tímido, circunspecto.
Ut: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.
Verum, i n: lo verdadero, la verdad, lo real.
Verus, a, um: verdadero, real, auténtico, justo.
Virtus, utis f: valor, valentía, esfuerzo, virtud.
Vita, ae f: vida.

ENEIDA II, 204

Ecce autem gemini a Tenedo tranquilla per alta
(horresco referens) immensis orbibus angues
incumbunt pelago pariterque ad litora tendunt;
pectora quorum inter fluctus arrecta iubaeque,
sanguineae superant undas...



A, prep abl: de, desde.
Ad, prep acus: a, hacia.
Altus, a, um: alto, elevado, profundo, hondo.
Anguis, is m y f: serpiente, culebra.
Arrigo, rexi, rectum 3 tr: enderezar, erizar, erguir.
Autem: pero, en cambio.
Ecce: he aquí.
Fluctus, us m: ola, oleada, oleaje.
Geminus, a, um: gemelo, doble, semejante, parecido.
Horresco, horrui 3 int: erizarse, ponerse a temblar de miedo, estremecerse; tr: temer.
Immensus, a, um: inmenso, infinito, interminable, vasto.
Incumbo, cubui, cubitum 3 int: inclinarse, precipitarse, lanzarse.
Inter, prep acus: entre, en medio de.
Iuba, ae f: crin, melena, cabellera, cresta, penacho.
Litus, oris n: litoral, playa, costa, orilla, ribera.
Orbis, is m: círculo, rosa, anillo.
Pariter: igualmente, del mismo modo, a la vez.
Pectus, oris n: pecho, corazón.
Pelagus, i n: el mar.
Per, prep acus: a través, por medio de, por.
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien; este.
Refero, rettuli, relatum irr 3 tr: hacer volver, restituir, relatar, referir.
Sanguineus, a, um: sanguíneo, ensangrentado, sangriento.
Supero 1 int: estar más alto, ser superior, superar; tr: rebasar, franquear, sobrepasar.
Tendo, tetendi, tensum o tentum 3 tr: tender, dirigirse.
Tenedos, i m: Tenedos (isla de Tróade, en el mar Egeo, hoy Tinedo).
Tranquillus, a, um: tranquilo, sereno, apacible, en calma.
Unda, ae f: onda, ola, oleada, mar.

GUERRA DE LAS GALIAS III, 23, 3

Mittuntur etiam ad eas civitates legati, quae sunt Citerioris Hispaniae finitimae Aquitaniae; inde auxilia ducesque arcessuntur. Quorum adventu magna cum auctoritate et magna cum hominum multitudine bellum gerere conantur. Duces vero ii deliguntur, qui una cum Q. Sertorio omnes annos fuerant.


Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.
Adventus, us m: llegado, venida.
Annus, i m: año.
Aquitania, ae f: Aquitania (región de la Galia).
Arcesso, arcessivi, arcessitum 3 tr: llamar, hacer venir.
Auctoritas, atis f: garantía, autoridad, prestigio, influencia.
Auxilium, ii n: auxilio, socorro, ayuda; auxilia, iorum n pl: tropas auxiliares.
Bellum, i n: guerra.
Citerior, ius: Citerior.
Civitas, atis f: ciudad.
Conor dep 1 tr: prepararse, disponerse, emprender, intentar, esforzarse.
Cum, prep abl: con; conj: como, porque, cuando, aunque.
Deligo, delegi, delectum 3 tr: elegir.
Dux, ducis m: general, jefe.
Etiam, adv: aún, todavía, además, también.
Finitimus, a, um: vecino, limítrofe, contiguo, lindante.
Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar.
Hispania, ae f: Hispania.
Homo, hominis m: hombre.
Inde, adv: de allí, de allá.
Is, ea, id: este, ese, aquel, él.
Legatus, i m: legado, embajador.
Magnus, a, um: gran, grande.
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar.
Multitudo, inis f: multitud, gran número, muchedumbre.
Omnis, e: todo.
Q. Sertorius, ii m: Sertorio (nombre propio).
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Una: juntamente, en compañía de, a una; una cum: junto con, al mismo tiempo que.
Vero, adv: verdaderamente, sí, por cierto, aún, hasta; conj: mas, pero, por otra parte.

ANALES I, 7, 15

Defuncto Augusto, (Tiberius) signum praetoriis cohortibus, ut imperator, dederat. Miles in forum, miles in curiam comitabatur. Litteras ad exercitum, tamquam adepto principatu, misit.


Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.
Adipiscor, adeptus sum dep 3 tr: dar alcance, alcanzar, obtener, conseguir.
Augustus, i m: Augusto.
Cohors, cohortis f: cohorte.
Comito 1 tr: acompañar.
Curia, ae f: curia.
Defungor, defunctus sum dep 3 int: ejecutar, cumplir, librarse de, acabar con, terminar, morir.
Do, dedi, datum 1 tr: dar, conceder, entregar, confiar.
Exercitus, us m: ejército.
Forum, i n: foro, plaza pública.
Imperator, oris m: jefe supremo, general, emperador.
In, prep acus: a, hacia, contra; prep abl: en.
Littera, ae f; sg: letra; pl: carta.
Miles, itis m: soldado.
Mitto, misi, missum 3 tr: enviar, transmitir, hacer ir.
Praetorius, a, um: pretorio, pretoriano.
Principatus, us m: principado, hegemonía.
Signum, i n: marca, señal, consigna.
Tamquam: como, igual que, como si, igual que si.
Tiberius, i m: Tiberio.
Ut, conj: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.

ANALES I, 53, 14

Litterae, quas Iulia patri Augusto cum insectatione Tiberii scripsit, a Graccho compositae credebantur. Igitur, amotus Cercinam, Africi maris insulam, quattordecim annis exilium toleravit.

A, prep abl: de, desde, por.
Africus, a, um: de África, africano.
Amoveo, amovi, amotum 2 tr: alejar, apartar, desterrar.
Annus, i m: año.
Augustus, i m: Augusto.
Cercina, ae f: Cercina (isla del Mediterráneo, cerca de las costas de África).
Compono, composui, compositum 3 tr: componer, formar, escribir, arreglar, concertar.
Credo, credidi, creditum 3 int: confiar, tener confianza; tr: confiar, entregar, creer.
Cum, prep abl: con; conj: como, porque, cuando, aunque.
Exilium, ii n: destierro.
Gracchus, i m: Graco (nombre propio).
Igitur, conj: así pues, por consiguiente, pues, luego, en  resumen.
Insectatio, onis f: persecución, reproches, ultrajes.
Insula, ae f: isla.
Iulia, ae f: Julia.
Littera, ae f; sg: letra; pl: carta.
Mare, is n: mar.
Pater, tris m: padre.
Quattordecim: catorce.
Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.
Scribo, scripsi, scriptum 3 tr: escribir, redactar, componer.
Tiberius, i m: Tiberio.
Tolero 1 tr: llevar, sostener, soportar, aguantar, resistir.

CONJURACIÓN DE CATILINA 57, 5

Sed Catilina, postquam videt montibus atque copiis hostium sese clausum, in urbe res adversas, neque fugae neque praesidii ullam spem, optimum ratus fortunam belli temptare, statuit cum Antonio quam primum confligere.


Adversus, a, um: opuesto, enfrente, hostil, contrario; res adversa: desfavorable.
Antonius, ii m: Antonio.
Atque: y.
Bellum, i n: guerra.
Catilina, ae m: Catilina (nombre propio).
Claudo, clausi, clausum 3 tr: cerrar, interceptar, impedir.
Confligo, conflixi, conflictum 3 tr: chocar, confrontar; int: luchar, combatir.
Copia, ae f: abundancia, riqueza, tropas, fuerzas.
Cum, prep abl: con; conj: como, cuando, aunque, porque.
Fortuna, ae f: fortuna, suerte.
Fuga, ae f: fuga, huida.
Hostis, is m y f: extranjero, enemigo.
In, prep acus: a, hacia, contra; prep abl: en.
Mons, montis m: monte, montaña.
Neque: no, y no, ni.
Optimus, a, um: óptimo, lo mejor.
Postquam, conj: después que, luego que, desde que, ya que, puesto que, como.
Praesidium, ii n: protección, defensa, ayuda.
Primus, a, um: el primero, el más importante.
Quam, conj: cuán, cuánto, como, lo más, que; quam primum: cuanto antes.
Reor, ratus sum dep 2 tr: pensar, creer, juzgar.
Res, rei f: cosa, asunto, hecho; res adversa: desfavorable.
Se, sui: él, se.
Sed: pero.
Spes, ei f: esperanza, confianza.
Statuo, statui, statutum 3 tr: establecer, instituir, determinar, fijar, decidir.
Tempto 1 tr: tentar, probar, sondear, examinar, intentar.
Ullus, a, um: un, algún.
Urbs, urbis f: ciudad.
Video, vidi, visum 2 tr: ver, concebir, comprender, mirar, juzgar, examinar.

GUERRA CIVIL I, 19, 1-2

Domitius pronuntiat Pompeium celeriter subsidio venturum hortaturque eos ne animo deficiant et ut parent quae usui ad defendendum oppidum sint. Ipse arcano cum paucis familiaribus suis conloquitur consiliumque fugae capere constituit.


Ad, prep acus: a, hacia, cerca de, junto a, para.
Animus, im: alma, espíritu, pensamiento, mente, ánimo, intención, deseo.
Arcano, adv: en secreto, secretamente, ocultamente.
Capio, cepi, captum 3 tr: toma, coger.
Celeriter, adv: rápidamente, prontamente.
Conloquor, conlocutus sum dep 3 int: conversar; tr: hablar, decir.
Consilium, ii n: deliberación, consejo, decisión, plan, proyecto.
Constituo, constitui, constitutum 3 tr: colocar, construir, establecer, organizar, determinar, fijar.
Cum, prep abl: con; conj: como, porque, aunque, cuando.
Defendo, defendi, defensum 3 tr: alejar, rechazar, defenderse contra, preservar, defender.
Deficio, defeci, defectum 3 tr e int: separarse, apartarse, fallar, desalentarse, abandonar, cesar, desanimar.
Domitius, ii m: Domicio (nombre propio).
Et: y.
Familiaris, is m: amigo, familiar.
Fuga, ae f: fuga, huida.
Hortor dep 1 tr: animar, exhortar, incitar.
Ipse, a, um: el mismo, él mismo.
Is, ea, id: este, ese, aquel, él.
Ne, conj: que no, que, para que no.
Oppidum, i n: plaza fuerte, ciudad.
Paro 1 tr: preparar, disponerse a.
Paucus, a, um: poco.
Pompeius, ii m: Pompeyo (nombre propio).
Pronuntio 1 tr: proclamar, publicar, anunciar, designar, nombrar.
-que: y.
Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.
Subsidium, ii n: socorro, auxilio, refuerzo, ayuda.
Sum, fui: ser, haber, existir, estar.
Suus, a, um: su, suyo.
Usus, us m: uso, empleo, práctica, útil, provecho, necesidad, utilidad.
Ut, conj: como, cuando, de tal manera que, aunque, para que, que.
Venio, veni, ventum 4 int: venir, ir, llegar, presentarse.

ENEIDA II, 486

At domus interior gemitu miseroque tumultu
Miscetur penitusque cavae plangoribus aedes
Femineis ululant: ferit aurea sidera clamor;
Tum pavidae tectis matres ingentibus errant.

Aedes/aedis, is f: templo, santuario, estancia, aposento.
At, conj: pero, en cambio, por el contrario.
Aureus, a, um: áureo, de oro, dorado.
Cavus, a, um: hueco, vacío, cóncavo, hondo, profundo.
Clamor, oris m: clamor, griterío, aclamación.
Domus, us f: casa, hogar.
Erro 1 int: errar, andar errante, vagar; tr: ir, recorrer a la ventura.
Femineus, a, um: femenino.
Ferio 4 tr: golpear, ser herido, herir.
Gemitus, us m: gemido, sollozo, quejido.
Ingens, ntis: ingente, enorme, desmesurado, grande.
Interior, ius: más adentro, interior, íntimo.
Mater, tris f: madre.
Misceo, miscui, mistum/mixtum 2 tr: mezclar, reunir, unirse, juntarse.
Miser, a, um: mísero, miserable, desgraciado, infeliz, lastimoso, lamentable.
Pavidus, a, um: desatinado, lleno de pavor, temeroso, miedoso.
Penitus, adv: profundamente, hasta el fondo, a fondo, enteramente, absolutamente, totalmente.
Plangor, oris m: golpeo, gemido, llanto.
-que: y.
Sidus, eris n: astro, estrella.
Tectum, i n: techo, lugar cubierto, casa, morada, edificio, templo, cueva, cubil, nido.
Tum, adv: entonces, en aquel momento.
Tumultus, us m: tumulto, perturbación, desorden, confusión.
Ululo 1 int: aullar, dar alaridos, gritar, vociferar, resonar; tr: llamar con alaridos, llamar con lamentos.

GUERRA CIVIL I, 10, 1

Acceptis mandatis, Roscius cum paucis sociis Capuam pervenit ibique consules Pompeiumque invenit et postulata Caesaris renuntiat. Illi, re deliberata, respondent scriptaque ad eum mandata per eosdem remittunt.


Accipio, acepi, aceptum 3 tr: recibir, tomar, cobrar, entender.
Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.
Caesar, aris m: César.
Capua, ae f: Capua (ciudad de la Campania).
Consul, ulis m: cónsul.
Cum, prep abl: con; conj: aunque, como, cuando, porque.
Delibero 1 int: deliberar, reflexionar, tomar una decisión, decidir; tr: reflexionar, deliberar, resolver.
Ibi: allí.
Idem, eadem, idem: mismo, el mismo.
Ille, a, ud: aquel, aquella, aquello.
Invenio, inveni, inventum 4 tr: encontrar, hallar, conseguir.
Is, ea, id: este, ese, aquel, él.
Mandatum, i n: encargo, comisión, recado, orden, mandato.
Paucus, a, um: poco.
Per, prep acus: por medio de, a través de, por.
Pervenio, perveni, perventum 4 int: arribar, llegar.
Pompeius, ii m: Pompeyo (nombre propio).
Postulatum, i n: súplica, petición, solicitud, reclamación, queja.
-que: y.
Remitto, remisi, remissum 3 tr: hacer volver, devolver; int: amainar, calmarse, cesar.
Renuntio 1 tr: informar, proclamar, negar.
Res, rei f: cosa, asunto, hecho.
Respondeo, respondi, responsum 2 tr e int: responder.
Roscius, ii m: Roscio (nombre propio).
Scriptum, i n: línea, escrito, texto.
Socius, ii m: compañero, socio, aliado.

DE AMICITIA 86

De amicitia omnes sentiunt idem: ii qui ad rem publicam se contulerunt, ii qui delectantur cognitione rerum, ii qui suum negotium gerunt et postremo ii qui se tradiderunt voluptatibus, omnes sentiunt vitam non esse sine amicitia, si velint liberaliter vivere.


Ad, prep acus: a, hacia, junto a, cerca de, para.
Amicitia, ae f: amistad.
Cognitio, onis f: conocimiento, indagación.
Confero, contulli, collatum 3 tr: llevar, entregar, refugiarse en, entregar.
De, prep abl: de, desde, después de.
Delecto 1 tr: deleitar, complacer.
Et: y.
Gero, gessi, gestum 3 tr: llevar, contener, engendrar, representar; refl: encargarse de; pas: acontecer.
Idem, eadem idem: mismo, el mismo.
Is, ea, id: este, ese, aquel, él.
Liberaliter, adv: afablemente, cortésmente, dignamente, decorosamente, generosamente.
Negotium, ii n: ocupación, trabajo, negocio.
Non: no.
Omnis, e: todo.
Postremo, adv: en fin, en resumen, finalmente.
Qui, quae, quod: que, cual, quien, este.
Res publica, rei publicae: república, estado, política.
Res, rei f: cosa, hecho, asunto.
Se, sui: él, se.
Sentio, sensi, sensum 4 tr: sentir, darse cuenta de, comprender; int: sentir, experimentar, darse cuenta.
Si, conj: si.
Sine, prep abl: sin.
Sum, fui: ser, estar, haber, existir.
Suus, a, um: su, suyo.
Trado, tradidi, traditum 3 tr: entregar, confiar, ceder.
Vita, ae f: vida.
Vivo, vixi, victum 3 int: vivir, existir.
Volo, vis, velle, volui irr 3 tr: querer, desear.
Voluptas, atis f: placer, deleite, gozo, satisfacción, diversión, juego, fiesta.